آبیاری کرتی چیست | چرا نباید از آبیاری کرتی استفاده کنیم؟
در بخش کشاورزی روش های آبیاری مختلفی وجود دارد. که یکی از ساده ترین و سنتی ترین روش ها روش آبیاری کرتی است. ابیاری کرتی یا غرقابی در دسته ی ابیاری سطحی قرار دارد و از قدیم الایام تا اکنون به عنوان کم هزینه ترین و در دسترس ترین روش برای پرورش گیاهان استفاده می شود.
در شرایط کنونی به دلیل کمبود منابع ابی یکی از چالش های پیش روی کشاورزان بررسی روش های مختلف آبیاری و مزایا و معایب آنهاست تا بهترین،به روز ترین و به صرفه ترین روش انتخاب گردد تا ضمن صرفه جویی در مصرف منابع آبی ؛ محصولی با کیفیت و با بهره وری بالا تولید شود.
◾️آبیاری کرتی چیست؟
در آبیاری کرتی زمین کشاورزی در اندازه های مختلف تقسیم بندی می شود و برای جدا کردن آن‌ها و مرزبندی دیواره های کوتاه خاکی درست می شود. به هر کدام از این قسمت ها کرت گفته می شود و در بین کرت‌ها جوی آبی قرار می‌گیرد که با گردش آب در آن، عملیات آبرسانی به گیاه انجام میشود.
◾️اندازه ی کرت ها در آبیاری کرتی
سایز کرت ها در سیستم آبیاری کرتی به عوامل مختلف همچون موارد زیر بستگی دارد :
_نوع خاک
_شیب زمین
_مقدار آب ورودی به کرت
_عرض تیغه برداشت
۱- نوع خاک : نوع خاک مزرعه و میزان جذب آب آن در انتخاب اندازه ی کرت ها موثر است. به طوری که هر چه قدر میزان جذب بیشتر باشد کرت‌ها باید کوچک‌تر ساخته شوند.
۲- شیب زمین : در زمینهایی با شیب بسیار زیاد؛ اندازه کرت‌ها باید بزرگتر در نظر گرفته شود. همچنین ارتفاع دو طرف کناری کرت ها باید برابر هم باشند.
۳- مقدار آب ورودی به کرت : هر چقدر میزان ابی که وارد کرت می شود بیشتر و با سرعت بالا باشد؛ اندازه های کرت ها باید بزرگتر ساخته شود.
۴- عرض تیغه ی برداشت : اندازه ی عرض تیغه ماشین کشاورزی مخصوص برداشت محصول باید با اندازه و ابعاد کرت‌ها هماهنگ باشد تا عملیات برداشت به سادگی انجام گیرد.
◾️روش های آبیاری کرتی
۱- آبیاری کرتی بدون استفاده از فاضلاب
در این روش زمانی که گیاهان به آب نیاز دارند ؛ کشاورز آب را از جوی‌ها و نهرهایی که در کنار زمین قرار دارد وارد کرت‌ها می‌کند و پس از این که به اندازه لازم رسید آب را با بستن جلوی کرت قطع می کند.
۲- آبیاری کرتی با استفاده از فاضلاب
در این روش ، کرت‌ها طولانی‌تر و در عرض‌های کوتاه ساخته می شوند تا آب پس از آن که پر شد به فاضلاب‌های مشخص شده سرازیر شود و به عنوان تامین‌کننده آب کرت‌های زیرین استفاده شود.
۳- آبیاری غرقابی دائم :
در این روش آب به طور دائم یا متناوب در زمین نفوذ می کند. و خاک غرقابی می شود. از این روش که بیشتر برای کشت برنج استفاده می شود ؛ در زمین هایی با سرعت نفوذ پذیری پایین از کارایی بالایی برخوردار است.
۴- آبیاری ماندابی :
آبیاری ماندابی یکی از انواع آبیاری غرقابی دائم است. در این روش سطح خاک دائماً از آب پر و خالی میشود و برای آبیاری گیاهانی مناسب است که مقاومت بالایی در غرقاب شدن موقت در دوره‌های تعیین شده آبیاری دارند.
در این روش آبیاری با پر کردن حوضچه‌ها از آب و حفظ آن تا زمانی که نفوذ عمقی مطلوب تامین شود انجام می‌گیرد. این روش برای خاک‌های با جذب بالا و اراضی با شیب کم وآبیاری‌های سنگین مناسب است که آب به سمت پایین شیار در گردش است و به خاک نفوذ نمی‌کند.
سیستم آبیاری کرتی به دلیل اینکه نیاز به ابزار و وسایل خاصی ندارد؛ مهارت و تخصص آنچنانی نمی طلبد و برای ابیاری خاک های شور مناسب است ؛از گذشته تا کنون مورد استقبال کشاورزان بوده است. اما در شرایط کنونی به دلیل کمبود منابع آبی این روش دیگر روش مناسبی نیست .و باید به دنبال روش های جایگزین بود.
◾️معایب سیستم ابیاری کرتی
- استفاده بیش از اندازه از آب : یکی از مهم ترین معایب سیستم ابیاری کرتی مصرف آب زیاد است.که باتوجه به افزایش جمعیت ،خشک سالی و کمبود منابع آبی استفاده از این روش دیگر امکان پذیر نیست.
- در مناطق کم اب کارساز نیست.
- در زمین های شیب دار قابلیت اجرا ندارد.
- نیازمند تسطیح مناسب زمین است.
- رفت و امد ماشینالات کشاورزی به داخل زمین با مشکل مواجه است.
- امکان شستن املاح موجود در خاک وجود دارد.
- استفاده از این روش در خاک های سبک موجب تخریب دیواره های کرت می شود.
- در خاک های سنگین باعث سله بستن خاک می شود.
- استفاده از این روش برای پرورش گیاهان حساس به اب زیاد مناسب نیست. زیرا همه ی گیاهان توان غرقابی شدن ندارند.
- در این روش نیاز به مراقبت از کرت ها و جوی ها وجود دارد.
- استفاده از این روش برای کشت گیاهانی که ریشه های کم عمق دارند و به فاصله های دور از هم کاشته می شوند مناسب نیست.
- اجرای آن در مزارع با وسعت کم بسیار سخت است.
- موجب از بین رفتن مواد مغذی موجود در خاک می شود.
امروزه به دلیل پیشرفت تکنولوژی روش های نوین آبیاری (ابیاری تحت فشار) جایگزین روش های سنتی و قدیمی شده اند. این نوع آبیاری بخصوص به دلیل کاهش میزان مصرف آب و به نوعی استفاده ی بهینه از آب و دریافت راندمان بالا ، بسیار بیشتر از پیش مورد توجه قرار گرفته و به صورت کاملی در برخی نواحی جایگزین سیستم آبرسانی کرتی شده است.
سخن آخر :
بنا بر آنچه گفته شد، روش آبیاری کرتی نیاز به آماده‌سازی و تسطیح ابتدایی دارد که علاوه بر دقت و مهارت در محاسبه ابعاد کرت‌ها، نیاز به صرف توان و نیرو زیادی است. همچنین این روش کنترلی بر آب نبوده و در ضمن میزان آب زیادی جهت پر شدن کرت‌ها نیاز دارد که با توجه به بحران شدید کمبود آب و نیاز به صرفه‌جویی در مصرف آن در صنعت کشاورزی به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع مصرف‌کننده آب، مشکل اساسی در آبیاری کرتی است که باید برطرف گردد. اما در کل چنانچه روش آبیاری کرتی اصلاح هم شود، به علت مشکلات دیگری که در بالا اشاره شد، فقط برای زمین‌های کشاورزی با وسعت کم و بدون نیاز به ماشین‌آلات مدرن کشاورزی مناسب است که کارها به‌صورت دستی و با کمک نیروی حیوانات انجام شود.
